Na wszelki wypadek

Za wypadek przy pracy uznaje się zdarzenie, które ma charakter nagły, wywołany przez czynnik zewnętrzny, nastąpiło w związku z pracą i spowodowało uraz lub śmierć. Pracownikowi, który uległ tego rodzaju wypadkowi przysługuje zasiłek chorobowy płatny w 100, a nie w 80 %, jak w przypadku "zwykłego" zwolnienia.  Jeśli wypadek ma poważne skutki i uniemożliwia pracę trwale lub czasowo, istnieje możliwość otrzymania odszkodowania wypłacanego przez ZUS lub pracodawcę.

Każdy zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do jednorazowego odszkodowania, jeśli  na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego  uszczerbku na zdrowiu. Przepisy interpretują stały uszczerbek jako naruszenie sprawności organizmu, które uniemożliwia bądź utrudnia pracę i nie rokuje poprawy (np. utrata palca, oka lub słuchu.) Długotrwały uszczerbek  upośledza czynności organizmu na dłużej niż pół roku i może ulec poprawie (np. złamania kości.) Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Tylko wtedy można otrzymać odszkodowanie - jednorazowo przysługuje ono w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu.

Jeśli pracodawca kieruje pracownika na szkolenie lub studia (np. podyplomowe) i pracownik ulegnie wypadkowi w drodze na zajęcia, również może to zostać zakwalifikowane jako wypadek przy pracy. Za drogę do pracy uważa się także drogę do miejsca innego zatrudnienia (jeśli i tam pracodawca odprowadza składki), drogę przebytą aby wykonać swoje zadania zawodowe oraz drogę do miejsca spożywania posiłku w czasie pracy (np. na stołówkę).

Kiedy pracownik ulegnie wypadkowi, pracodawca musi powołać specjalny zespół, który ustali przyczyny i okoliczności wypadku. Zespół ten sporządza protokół z ustaleń nie później niż 14 dni po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku. Następnie dokument ten trafia do pracodawcy i do poszkodowanego. Jeśli strony nie zgadzają się z ustaleniami zespołu, mają prawo nie podpisać protokołu i zgłosić pisemne poprawki przed upływem 5 dni. Zatwierdzony dokument, w którym stwierdzono, że wypadek był związany z pracą i poszkodowany nie ponosi za niego winy, jest podstawą do wypłacenia 100 % zasiłku chorobowego.

Odszkodowanie przysługuje również w ramach ubezpieczenia w prywatnej firmie lub grupowego w pracy z tytułu NNW (następstw nieszczęśliwych wypadków.) Można też starać się o odszkodowanie od ubezpieczyciela pracodawcy. Większość z nich posiada ubezpieczenie OC (od odpowiedzialności cywilnej) i firma ubezpieczeniowa w razie wypadku pracownika wypłaca ustaloną w polisie kwotę, pomniejszoną o wysokość jednorazowego odszkodowania wypłaconego przez ZUS. Ubezpieczyciel nie wypłaci pracodawcy pieniędzy, jeśli wina za wypadek leży po stronie poszkodowanego.

Aby dochodzić swoich praw należy mieć dowody. Oprócz protokołu powypadkowego należy zbierać dokumentację medyczną, ponieważ obowiązek wykazania związku pomiędzy wypadkiem a jego skutkami (obrażeniami osoby poszkodowanej) leży po stronie poszkodowanego. Potrzebne będą nie tylko zaświadczenia od lekarzy, ale także rachunki za leki, czy rehabilitację. Poniesione straty to także koszty opieki oraz utracone czy obniżone dochody. Kiedy pracownik chce otrzymać odszkodowanie od pracodawcy, musi udowodnić, że szkoda nastąpiła na skutek czynu niedozwolonego pracodawcy. Ponieważ takie sprawy ustala się na drodze cywilno - prawnej (w sądzie) przydadzą się świadkowie gotowi potwierdzić złożone zeznania.

Powyższe świadczenia nie przysługują jeśli pracownik sam (umyślnie lub na skutek niedbalstwa) naruszył przepisy BHP lub przyczynił się do powstania wypadku, będąc nietrzeźwym, pod wpływem środków odurzających czy psychotropowych. Jeśli w następstwie zażywania tych środków poszkodowany poniesie śmierć, rodzinie nadal przysługuje renta. Także pracując na czarno lub jeśli pracodawca z innego tytułu nie odprowadza składek, pracownik nie może ubiegać się odszkodowanie.

Jeśli żadna z przedstawionych sytuacji nie dotyczy poszkodowanego, może on napisać pismo do ZUS z prośbą o skierowanie na komisję w celu ustalenia procentu uszczerbku na zdrowiu i prośbą o wypłatę odszkodowania w związku z wypadkiem. Należy w nim podać datę wypadku, swoje imię, nazwisko, adres, datę urodzenia oraz PESEL oraz dołączyć oryginał protokołu powypadkowego i zaświadczenie o stanie zdrowia. Dokumenty trzeba złożyć w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.

Źródło: Czasopismo pt. "Porozmawiajmy o zdrowiu", opracowała Marta Wojtas