Dotyk jedno proste słowo, które pozwala nam poznawać świat. Daje nam możliwość rozróżniania kształtów, a co ważniejsze pozwala na nawiązanie emocjonalnego kontaktu z drugim człowiekiem. Czasami znaczy nawet więcej niż słowa. Może sprawiać radość, nieść poczucie spokoju i bezpieczeństwa lub krzywdzić i ranić drugiego człowieka. Władimir Nabokow twierdził nawet, „że zmysł dotyku, nieskończenie mniej ceniony przez ludzi niż wzrok, w krytycznych chwilach tworzy główną, jeśli nie jedyną więź między nami a rzeczywistością.” Idąc tym tropem małżeństwo Knillów postanowiło wykorzystać dotyk jako narzędzie nawiązania kontaktu oraz pobudzenia aktywności osób niepełnosprawnych.
Metoda leczenia opracowana przez Knillów składa się się z dwóch części – „Dotyku i Komunikacji” oraz „Programu Aktywności, Świadomości Ciała, Kontaktu i Komunikacji”. W tym programie dotykowi towarzyszy duża liczba zabaw ruchowych z dopasowywanym do potrzeb zajęć oraz możliwości dzieci repertuarem muzycznym. Dzięki temu Dziecko uczy się łączyć słyszane dźwięki z konkretnymi czynnościami, co daje nie tylko radość z prawidłowo wykonywanych ćwiczeń, ale ponadto zapewnia mu odpowiedni poziom bezpieczeństwa konieczny do nawiązania kontaktu. W efekcie można uzyskać zwiększoną koncentrację uwagi oraz pamięć, a także usprawnić koordynację pomiędzy układem nerwowym a mięśniowym.
Pierwsza z części programu polega na uświadomieniu sobie własnego ciała poprzez właściwy odbiór bodźców płynących z rąk terapeuty w trakcie masowania poszczególnych części ciała pacjenta. Tutaj istotną rolę odgrywa muzyka, która w trakcie sesji spełnia różne funkcje. Przykładowo 23 minutowa sesja zawiera w sobie następujące elementy:
- Część pierwsza, trwająca 3 minuty ma na celu przygotowanie dziecka do zajęć dominuje muzyka relaksacyjna, która ma wprowadzić przyjazną atmosferę.
- Muzyka w części drugiej (7 minut) jest już wyraźnie zrytmizowana – jest to moment do prowadzenia pierwszych ruchów masażu (nogi, ramiona)
- W części trzeciej (6 minut) muzyka jest bardzo intensywna, zarówno pod względem melodii, jak i rytmu – służy ona wsparciu większych ruchów (plecy) i nawiązaniu bardziej intensywnego kontaktu.
- W przed ostatniej części (4 minuty), muzyka staje się łagodniejsza i melodyjna, dając okazję do bardziej zabawowego charakteru masażu (twarz)
- Ostatnią część stanowi muzyka zamykająca (3 minuty) o działaniu uspokajającym i medytacyjnym (refleksja nad atmosferą w czasie trwania sesji).
Celem drugiej części programu jest nastawienie na rozwój dziecka w zakresie naśladownictwa, ruchu i zabawy, a także kontaktów z otoczeniem. Składa się ona z pięciu programów:
- Programu wprowadzającego
- Programu Pierwszego - obejmującego ćwiczenie górnych części ciała
- Programu Drugiego - skupiającego się na ćwiczeniach dolnych partii ciała
- Programu Trzeciego - dla osób o większej sprawności, koordynacji ruchowej uwadze
- Programu Czwartego - przeznaczonego dla osób wykazujących się własną inicjatywą
Ponadto został także stworzony program specjalny dla dzieci ze znaczną niepełnosprawnością ruchową.
Poszczególne programy realizuje się do momentu, kiedy terapeuta uzna, że dziecko opanowało wszystkie stanowiące go ćwiczenia. Znakiem ułatwiającym przejście do kolejnego, bardziej skomplikowanego, wymagającego więcej zaangażowania ze strony dziecka programu jest moment, w którym potrafi ono samodzielnie zrealizować poszczególne ćwiczenia lub tylko rozpoznaje kolejno następujące etapy.
Proponowane przez Knillów programy mogą pozytywnie wpływać na rozwój kontaktów społecznych dzieci oraz ich zdolności ruchowe, a równocześnie stanowią formę zabawy dla podopiecznych. Co więcej pozwalają im na zrozumienia oraz rozwój języka ciała. Różnorodne ćwiczenia, dają im możliwość rozwijania świadomości własnego ciała, oraz pozwalają nauczyć się kontroli nad ruchami, a przez to ułatwiają dzieciom komunikację z otoczeniem. Programy można stosować w każdym wieku, a ich poziom należy dostosować do poziomu rozwoju intelektualnego, oraz rodzaju niepełnosprawności fizycznej.
Na podstawie:
Ch. Knill, „Dotyk i Komunikacja”, Warszawa 1997;
http://www.autyzmrazem.pl/ukvqv_metoda_knillow.htm
http://zmyslowyautyzm.prv.pl/Metoda%20Knill%60a.htm