Uprawnienia zatrudnionych osób niepełnosprawnych

Zatrudnianie osób niepełnosprawnych staje się w Polsce coraz bardziej powszechne. Pracodawcy częściej i chętniej zatrudniają wykwalifikowane osoby, które są niepełnosprawne. Dla pracodawców to szansa na zyskanie profesjonalnego pracownika, dla zatrudnionego zaś jest to okazja do tzw. „wyjścia z domu”, zyskania nowych doświadczeń i zaspokojenia potrzeby bycia przydatnym.

Zanim osoba niepełnosprawna, zacznie szukać zatrudnienia, powinna dowiedzieć się jakie ma prawa, jako pracownik. Każdy pracodawca, zatrudniający osobę niepełnosprawną, ma bowiem obowiązek, zapewnić jej możliwość pracy, zgodnie z obowiązującymi prawami i przepisami.

Prawa osoby niepełnosprawnej zostały określone w Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych  z dnia 27 sierpnia 1997. Na mocy tego aktu prawnego, można wyznaczyć kilka głównych praw, zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Będąc ich świadomym, każdy niepełnosprawny pracownik, będzie miał szansę wyegzekwować je od  swojego pracodawcy.

Jednym z podstawowych aspektów pracy jest jej wymiar czasowy. W ustawie jest dokładnie określony czas pracy osób niepełnosprawnych. Wynosi on 8 godzin na dobę, co daje 40 godzin tygodniowo. Czas ten nie może być przekraczany. W przypadku osoby ze znacznym lub umiarkowanym orzeczonym stopniem niepełnosprawności, obowiązujący limit czasu pracy jest krótszy i wynosi 7 godzin na dobę i 35 godzin na tydzień. Krótszy wymiar czasu pracy nie może wpływać na otrzymywane wynagrodzenie, zarówno w przypadku wynagrodzenia stałego miesięcznego, jak i wynagrodzenia godzinowego. Ustawa określa również, że osoba niepełnosprawna nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w nocy. Wyjątek stanowią osoby zatrudnione do pilnowania, tzw. stróże nocni. W przypadku, kiedy lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne w danym przedsiębiorstwie lub lekarz prowadzący osoby niepełnosprawnej, wyrazi na to zgodę, osoba ta może pracować w nadgodzinach.

Osoba niepełnosprawna jest uprawniona do dodatkowej przerwy w pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy, każdy zatrudniony na co najmniej 6 godzin jest uprawniony do 15- minutowej przerwy w pracy. Niezależnie od tego, zatrudniona osoba niepełnosprawna, może skorzystać z dodatkowej przerwy w pracy, trwającej 15 minut. Czas ten można wykorzystać na gimnastykę lub wypoczynek.

Każdy  pracownik, który posiada orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Jest on naliczany na tych samych zasadach, co urlop podstawowy i wynosi 10 dni. Należy zwrócić uwagę, iż jest to dzień pracy w wymiarze 7 godzin. Osoba niepełnosprawna ma prawo do całego dodatkowego urlopu w danym roku, nawet jeżeli orzeczenie o niepełnosprawności zostało wydane w grudniu. Niewykorzystany dodatkowy urlop, przechodzi na kolejny rok.

Kolejnym prawem zatrudnionej osoby niepełnosprawnej z orzeczonym umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności jest prawo do zwolnienia z pracy bez straty wynagrodzenia. Takie prawo przysługuje osobie, która przedstawi pracodawcy wniosek lekarza o skierowanie na turnus rehabilitacyjny lub gdy zwolnienie z pracy będzie wiązało się z wykonaniem badań specjalistycznych lub zakupem sprzętu specjalistycznego, rehabilitacyjnego, ortopedycznego lub jego naprawą, jeżeli nie może być to wykonane poza godzinami pracy.  Jeżeli zwolnienie z pracy dotyczy wyjazdu na turnus rehabilitacyjny może ono wynosić 21 dni w ciągu roku. Pracodawca nie ma prawa żądać wyjechania na turnus, w czasie urlopu wypoczynkowego.  Jeżeli natomiast zwolnienie dotyczy czasu związanego z naprawą lub nabyciem sprzętu, wynosi ono tyle, ile czasu potrzebne jest na ów czynność oraz ewentualny dojazd. Wynagrodzenie w czasie zwolnienia naliczane jest tak jak w czasie urlopu wypoczynkowego.

Powyżej wymienione są prawa pracownika niepełnosprawnego, z których może swobodnie korzystać, gdyż są nadane na mocy prawa. Pracodawca zatrudniając osoby niepełnosprawne musi również zapewnić im odpowiednie warunki pracy. Miejsce pracy powinno być dostosowane do ograniczeń ruchowych osób niepełnosprawnych, pracujących w przedsiębiorstwie. Korytarze, schody, windy, łazienki i stanowiska pracy muszą być przystosowane dla osób z ograniczoną sprawnością.

Bibliografia
1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Dz.U.97.123.776 z późn. zm.
2. http://www.niepelnosprawni.gov.pl
3. http://zatrudnienie.wieszjak.pl/zatrudnianie-niepelnosprawnych/207370,Obowiazki-pracodawcy-wobec-osoby-niepelnosprawnej.html